uw onderhouds- en restauratiepartner in noord holland
portfolio 

Kapelkerk 15e eeuw

Alkmaar

Akerbouw heeft in de nazomer van 2013 restauratiewerkzaamheden uitgevoerd aan de Kapelkerk aan de Laat in Alkmaar. De werkzaamheden betroffen onder andere het oplossen van scheurvorming in de westgevel van de kerk. Voorafgaande aan deze werkzaamheden werd verondersteld dat de scheurvorming werd veroorzaakt door het uitroesten van een blindanker in een van de blindvensters in deze westgevel. Toen de steiger op hoogte was is door Akerbouw in overleg met de bouwdirectie nader onderzoek verricht naar mogelijke oorzaak van de scheurvorming, alvorens het metselwerk van het blindvenster open te maken. Op basis van het onderzoek is een proefsparing gemaakt in de gevel waarbij wij direct op de oorzaak van de scheurvorming stuitte: overblijfselen van een oud kettinganker. Zoals uit onderstaande historie van de kerk blijkt, was de kerk eerst kleiner en werd begin 18e eeuw uitgebreid richting het noorden. Voor die tijd was de kerk nog een vrijstaand gebouw, waarvan de gevels klaarblijkelijk de neiging hadden om naar buiten te kantelen. Hierom is tijdens de bouw van het oudste deel van de kerk een doorgaand anker rondom de kerk aangebracht: een zogenaamd kettinganker, deze hield de vier gevels van de kerk bij elkaar. Door zorgvuldig te observeren en alleen het monumentale metselwerk open te maken waar het écht nodig is, heeft Akerbouw het uitroestende deel van het kettinganker weten te verwijderen inclusief de hoekspie waar het anker op de hoek van de west- en noordgevel aan elkaar geklonken zat.
Een opmerkelijk detail hierbij is dat de blindvensters in de westgevel, waarvan werd verondersteld dat er vroeger glas in aanwezig was, vermoedelijk altijd dichtgemetseld zijn geweest, gezien het kettinganker dat hier dwars doorheen liep. Op de bovenstaande slideshow ziet u een fotoverslag van deze werkzaamheden.

Naast de hierboven beschreven werkzaamheden heeft Akerbouw divers onderhoud aan het metselwerk, voegwerk en natuursteen uitgevoerd rondom de Kapelkerk.
Hieronder treft u een korte samenvatting van de historie van deze kerk (bron: Wikipedia):

De oudste delen van de Kapelkerk dateren uit de 15e eeuw. In 1536 werd het kleine gebouw aanzienlijk uitgebreid. De kerk kreeg toen de vorm van een Hollands-gotische kerk met een noordbeuk, een eenvoudig koor en tongewelven.

In 1707 werd er een nieuwe uitbreiding gerealiseerd: het gebouw kreeg een aanbouw in het noorden, richting het Verdronken Oord, in Hollands-classicistische stijl. Daarmee kreeg de Kapelkerk haar huidige afmetingen. In de kerk is het jaartal van deze uitbreiding nog in Romeinse cijfers terug te lezen: MDCCVII.

In 1760 woedde in dit deel van Alkmaar een stadsbrand die de Kapelkerk grotendeels verwoestte. Van het oorspronkelijke dak restte vrijwel niets meer. De kerk werd echter snel gerestaureerd, in 1762 werd de kerk opnieuw in gebruik genomen. Bij de restauratie bleef het gotische exterieur van het oudste deel van de kerk gehandhaafd. Wel kreeg het kerk een classicistisch torentje met koepel en werd het interieur aan de smaak van die tijd aangepast.

Bij verbouwingen in de 19e eeuw werden de gotische spitsboogvensters in het oudste deel van de kerk weggenomen en vervangen door rondboogvensters, wat naar het oordeel van de restaurateurs van die tijd beter bij het classicistische interieur en de noordelijke uitbouw paste. Bij restauraties in de jaren 50 van de 20e eeuw werd deze ingreep weer ongedaan gemaakt, zodat het gotische karakter van het oudste deel van de kerk zichtbaar zou blijven. De kerk werd recentelijk nog gerestaureerd tussen 2001 en 2005.

Het project wordt begeleid door R.A.B. Den Haag, www.rab-denhaag.nl